1. Tổng quan
– Mai tứ quý (Ochna atropurpurea) là một loại hoa mai có hoa màu vàng thuộc chi Ochna của họ (Ochnaceae), còn được gọi là nhị độ mai, tức mai nở hai lần, trước vàng sau đỏ. Loại này nở hoa quành năm, tùy theo đặc biệt của từng dạng mai, có tên gọi không giống nhau. Mai tứ quý Việt Nam cao khoảng 2 – 3m, còn những loài mai tứ quý ở Thái Lan và một số nước khác thuộc châu Á thì có thể cao tới 8m, hoa có trục đường kính khoảng 4cm. Cây ra hoa trong khoảng tháng hai đến tháng 5 DL, có trái từ tháng 4 tới tháng 6. Người ta có thể nhân giống mai tứ quý bằng hạt, chiết cành hoặc giâm cành.
=== > Xem thêm: các bước bón phân cho cây mai phú quý
– Trên thế giới có phổ thông loài mai vàng, đài hoa đỏ giống như mai tứ quý Việt Nam nên “mai tứ quý” tổng thể có những tên công nghệ khác nhau: Ochna atropurpurea; Ochna atropurpurea DC; Ochna integerrima; Ochna serrulata…
– Người nước ngoài thường gọi mai tứ quý là “cây chuột Mickey” (Mickey-mouse plants), vì họ liên tưởng đài hoa đỏ và trái đen giống như gương mặt của con chuột lừng danh này (chuột trong phim hoạt hình). Mai tứ quý Việt Nam thường có hai tầng cánh, còn mai tứ quý nước ngoài chỉ có một tầng cánh, lá màu xanh đậm. Chúng sống trong môi trường có độ ẩm vừa phải, đất rộng rãi mùn và có ánh sáng từ 30 – 50%
– Thường trên cây mai tứ quý hoa màu đỏ, hoa nở lần đầu có 5 cánh màu vàng, các cánh hoa rơi rụng rồi năm đài hoa đổi thành mầu đỏ, úp lại ủ ấp lấy nhụy, trông giống như nụ hoa vừa nhú. Nhụy bên trong kết hạt rồi hạt lớn dần, đẩy 5 đài hoa bung ra trông như hoa mai đỏ vừa nở. Hạt ở giữa các cánh hoa có mầu xanh khi còn non và đổi sang mầu đen khi già.
– Mai tứ quý là loại cây trồng làm cảnh lá xanh quành năm, rất ít bị sâu bênh, vừa chịu nắng tốt lại có thể sống được nơi ít nắng và có thể xén cành để tạo thành hình cầu, hình nón, hình chóp hoặc để bỗng nhiên. Đây là loại cây có sinh khí tốt, phù hợp trồng trang trí sân vườn nơi công cộng cũng như tư gia. Mai tứ quý vừa là loại cây trồng trang hoàng nhưng khi trồng lâu năm sẽ trở nên mai cổ thụ có giá trị.
– lúc nở các cánh hoa màu vàng, khi cánh hoa rụng thì phần còn lại màu đỏ, sau đó các hạt có màu xanh và rốt cục các hạt có màu đen nhánh. Hạt mai tứ quí rất dễ mọc, sinh trưởng nhanh nên người ta thường nhân giống bằng hạt hoặc trồng bằng các cây con sắm được.
=== > Xem thêm: Những địa điểm bán giống mai cúc thọ hương
2. Công nghệ trồng mai tứ quý
– Chọn những hạt mai đã già, có màu đen nhánh, rụng dưới đất để làm giống là tốt nhất. Ngâm hạt trong nước ấm 50 – 52 độ C (2 sôi, 3 lạnh) trong 8 – 10 giờ để thúc đẩy hạt nhanh nẩy mầm. Chú ý thay nước vài lần, vớt ra đem ủ trong cát ẩm hoặc vải ẩm vài ngày cho hạt nứt nanh thì đem gieo.
– Đất ương hạt được làm kĩ, có trộn thêm phân chuồng hoai mục, lên luống cao để coi ngó khi cây mọc cao khoảng 10 – 15cm té ra ngôi, tiếp tục săn sóc tới to mới đem trồng vào chậu được. Chỉ cần khoảng đầu chỉ tưới nước lạnh đủ ẩm cho cây, chúng ta không nên tưới đạm hoặc nước giải cây con dễ chết do bị xót rễ. Đều đặn xới phá váng cho cây lớn nhanh. Đất ra ngôi cây con cũng làm kĩ, lượng phân bón lót cho 1m2 gồm: 3 – 5kg phân chuồng + 300g lân + 150g đạm hoặc dùng 2kg phân hữu cơ vi sinh. Cũng có thể sử dụng 40% hổ lốn này + 60% đất màu tơi xốp để đóng bầu, ra ngôi với kích thước 8 x 15cm rồi xếp thành các luống quy tụ để dễ coi sóc. Cứ hai tháng bón thúc cho cây 1 lần bằng phân chuồng hoai mục trộn thêm 5 – 7% đạm với khối lượng 1 – 2 kg/m2. Thời gian chăm nom cây giai đoạn ươm khoảng trong khoảng 6 – 8 tháng cây cao khoảng 40 – 50cm thì đem trồng vào chậu được.
– Mai tứ quí là cây lâu niên, trồng càng già càng lâu, càng cỗi mới càng đẹp và càng quí Do vậy nên chọn các chậu to, có đường kính trên 30cm để trồng, đất trồng mai nên chọn các loại đất màu, đất bùn ao đã được phơi khô nỏ lâu ngày để bay hết các chất độc. Lót một lớp mỏng sỏi dưới đáy chậu cho dễ thoát nước rồi xếp các cục đất nỏ có đường kính 2 – 3cm vào có trộn thêm phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ vi sinh đến khoảng 2/3 chậu, đặt cây vào giữa chậu và tiếp diễn bổ sung đất nhỏ và phân cho tới gần miệng chậu. Sửa cây ngay ngắn, nện chặt và tưới nước đủ ẩm. Thời kì đầu nên để cây nơi có bóng râm, sau đó đưa dần ra nơi sáng và chung cuộc đưa ra nơi có rộng rãi ánh nắng thì mai sinh trưởng khoẻ, sớm ra hoa và có màu hoa đẹp.
=== > Xem thêm: Đánh giá về giống mai đại lộc
– thời kì cây mai còn nhỏ thì cứ hai – 3 năm thay chậu 1 lần bằng các chậu lớn hơn. Kết hợp với thay chậu là thay đất có bổ sung phân và cắt bỏ bớt các rễ già, trồng lại vào chậu mới. Công tác này nên làm vào mùa xuân hàng năm là thích hợp, tránh làm vào mùa khô sẽ gây hại cho cây. Mỗi năm nên bón thúc cho cây trong chậu 3 – 4 lần, cách nhau 3 – 4 tháng. Trước mùa xuân giúp cho cây phát triển cành lá; trước mùa thu tạo điều kiện cho cây tăng cường dinh dưỡng để nẩy chồi, phát nụ, trổ hoa…